حذف صفر از پول ملی

سوالات زیادی مطرح است درباره اینکه این حذف صفر از پول ملی کشور چه فواید و یا مضراتی دارد. این که قادر است تورم را مهار کند و نقدینگی را کم کند یا نه. در ادامه تحلیلی از خبرگذاری تابناک در بررسی این موضوع میخوانید.

سازمان حمایت در گزارشی با بررسی اثرات حذف صفرهای پول ملی بر تورم، از سیزده برتری و شش عیب این طرح خبر داده و اعلام کرده است: حذف صفرهای پول ملی بدون بسترسازی اقتصادی، تورم را مهار نمی‌کند.

در گزارش دفتر بررسی‌های اقتصادی سازمان حمایت از تأثیرات حذف صفرهای پول ملی بر تورم، آمده است: دستیابی به رفاه و نرخ رشد اقتصادی بالا، همواره دغدغه ملت‌ها و دولت‌ها بوده است؛ بنابراین، هر کشوری بنا به مزیت‌ها و منابعی که داشته، راهی برای دستیابی به اهداف متعالی اقتصاد برگزیده که یکی از این‌ها، اجرای سیاست‌های پولی است.

بنا به نظریه مقداری، ‌تناسب اساسی میان مقدار پول در جریان و سطح عمومی قیمت‌ها وجود دارد؛ به این صورت که افزایش در مقدار پول در دسترس مردم یک کشور، باعث می‌شود که مردم آن کشور، بیشتر هزینه کنند و خرج بیشتر پول نیز باعث می‌‎‌شود که درآمد سالانه کشور بالا رود؛ اما از آنجا که تولید ملی حقیقی ثابت است، ‌افزایش حجم پول در جامعه تنها بر سطح قیمت اثر گذاشته و موجب افزایش آن می‌‎شود.

در این گزارش می‌خوانیم:

با افزایش تورم و ثبات تولید و سرعت گردش پول، حتما باید حجم پول افزایش یابد؛ بنابراین، در کشوری که از تورم بالا رنج می‌‎برد، افزایش ارزش پول در برابر دلار، نمی‌‎تواند عاملی برای افزایش تولید دانسته شود و در کوتاه مدت به علت این که حجم پول کاهش می‌‎یابد و در مقابل افزایش سرعت گردش پول نیز ثابت فرض می‌‎شود. 

بنابراین، به نوعی با ثبات حجم تولید، کاهش قیمت‎‌ها پیش‎بینی می‌‎شود، ولی در بلندمدت برای عدم پاسخگویی به تقاضا و افزایش سرعت گردش پول بناچار افزایش قیمت را خواهیم داشت که دولت‎‌ها باید برای ایجاد توازن در این معادله، بر حجم پول‌ها بیفزایند که نتیجه آن افزایش دوباره تورم است؛ بنابراین، می‌‎توان گفت در بلندمدت حذف صفر‌ها، نتیجه‎ای جز افزایش تورم نخواهد داشت. 

دفتر بررسی‌های اقتصادی سازمان حمایت پیشنهاد داده است، اصلاحات و زیرساخت‌های اقتصادی لازم پیش از اجرای طرح حذف صفر صورت گرفته باشد، زیرا چنان که گفته شد، کشورهای موفق عموما کشورهایی بودند که پیش از حذف صفر، اصلاحات اقتصادی لازم را انجام داده بودند و در آخرین مرحله برای افزایش اعتماد و باورپذیری مردم، صفر‌ها را از پول ملی حذف کردند. 

سازمان حمایت در این گزارش به سیزده مزیت حذف صفر‌ها از پول ملی به شرح زیر اشاره کرده است: 

۱ ـ کاهش تورم

آنچه مسلم است، حذف صفر از پول ملی تأثیرات چندانی بر تورم ندارد. مگر این که اصلاحات اقتصادی پیش از حذف صفر انجام شده باشد؛ اما در کوتاه مدت اختلاف‌نظرهایی بین صاحبنظران هست، ولی آنچه به قطع می‌توان گفت، این است که تأثیرات کوتاه مدت بر تورم و نقدینگی بیش از همه به نحوه اجرای طرح بازمی‌گردد. 

۲ ـ نقل و انتقال آسانتر پول و کاستن از مخاطرات آن در حجم کلان

سیستم‌های اقتصادی باید به گونه‌ای باشد که مردم احساس آسایش بیشتری در معاملات روزمره داشته باشند تا فعالیت‌های اقتصادی به آسانی بیشتری انجام شود، به گونه‌ای که امروزه برای انجام معاملات نیاز به حجم زیادی از اسکناس‌هاست. 

۳ ـ صرفه‌جویی در هزینه‌های چاپ اسکناس

بنا به آمار ارائه شده در سال ۱۳۸۴ بیش از هشت میلیارد برگ اسکناس در کشور ما در جریان است که با توجه به جمعیت سرانه اسکناس در ایران ۱۱۴ برگ است. این آمار در کشورهای پیشرفته دوازده تا چهارده برگ است؛ بنابراین، سرانه اسکناس در ایران نزدیک به ده برابر کشورهای پیشرفته است و همین باعث می‌شود پول برخی از خواص خود (قابل حمل بودن) را از دست بدهد؛ بنابراین، با توجه به هزینه‌های بسیاری بالایی که در چاپ اسکناس و اقتصاد تحمیل می‌کند، عده‌ای بر این باورند که با حذف صفر و ارزشمند شدن پول ملی و هزینه‌های چاپ اسکناس به میزان زیادی صرفه‌جویی خواهد شد. 

۴ ـ صرفه‌جویی در وقت نیروهای انسانی و هزینه‌های معاملاتی در مسائل مالی کشور

اکنون بخش‌های حسابداری و مالی همه مؤسسات برای انجام امور مالی با صفرهای زیادی در پول سر و کار دارند که با کاهش صفر‌ها، هم در وقت و هم در هزینه‌ها صرفه‌جویی می‌شود. 

۵ ـ اثرات مثبت روانی در جامعه (افزایش اعتماد مردم) 

وقتی صفر‌ها از پول حذف می‌شود، مردم از لحاظ روانی احساس می‌کنند که پول کمتری در معاملات روزمره هزینه می‌کنند. 

۶ ـ مانع نفوذ ارزهای خارجی

با افزایش ارزش پول ملی، اعتماد مردم به پول داخلی بیشتر می‌شود و کمتر از پول‌های خارجی دلار و یورو استفاده می‌کنند. 

۷ ـ تقویت پول ملی و افزایش ارزش نامی آن

حذف صفر باعث افزایش جایگاه پول ملی در حوزه جهانی خواهد شد؛ برای نمونه، در این حالت، یک دلار آمریکا به جای ده هزار ریال، ده ریال معامله می‌شود. این در واقع‌‌ همان ارزش نامی پولی ملی است. 

۸ ـ کاهش تورم، موجب جلب اعتماد سرمایه‌گذاران خارجی و حذف بیشتر سرمایه‌های خارجی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی بیشتر موجب تسهیل روند رشد اقتصادی کشور‌ها خواهد شد. 

۹ ـ سادگی در مبادلات و نگهداری ساده‌تر حساب‌ها ارقام، ترازنامه‌ها

مبادلات کنونی در دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی با صفرهای زیاد سر و کار دارد؛ صفرهایی که عملا حتی تلفظ هم نمی‌شوند، ولی در ترازنامه درجشان ضروری است. 

۱۰ ـ اشغال فضای کمتر آمار و اطلاعات مالی در حافظه و هارد رایانه

۱۱ ـ کاهش نیاز به استفاده از چک‌های بانکی به شکل بی‌رویه و غیرمنطقی

۱۲ ـ کاهش تسهیلات فعالیت دستگاه‌های خود‌پرداز
 
سازمان حمایت در ادامه این گزارش شش عیب حذف صفرهای پول ملی را به شرح زیر روایت کرده است: 

۱ ـ هزینه سنگین جایگزینی اسکناس‌های جدید

یکی از مهمترین دلایلی که از سوی مخالفان طرح تغییر واحد پول کشور مطرح می‌شود. افزایش در هزینه‌های سنگین در نتیجه جایگزین اسکناس‌های جدید با قبلی است. 

۲ ـ افزایش سطح عمومی قیمت‌ها

کار‌شناسان بانک می‌گویند: در این شرایط، برخی تلاش خواهند کرد تا در این فرآیند، بهای کالای خود را افزایش داده و به این ترتیب بر مبنای پول جدید کالاهای خود را با بهای بالاتری ارزش‌گذاری کنند. عدم امکان نظارت بر بازار‌ها در چنین شرایطی با توجه به پیچیدگی اجرای این تصمیم، باعث افزایش سطح عمومی قیمت‌ها می‌شود. 

۳ ـ ناسازگاری دفا‌تر و صورت‌های مالی و پایگاه‌های اطلاعاتی جدید و قدیم و تحمیل هزینه به فعالان اقتصاد با حذف صفر، در دفا‌تر و پایگاه‌های اطلاعاتی و صورت‌های مالی یک بی‌نظمی بین اطلاعات قبلی و جدید رخ می‌دهد که این امر موجب اتلاف وقت می‌شود؛ از جمله این که مقایسه صورت‌های مالی و حساب‌های اقتصادی را مشکل می‌سازد. 

۴ ـ عدم پذیرش افراد مسن

برخی کار‌شناسان بر این باورند که افراد مسن تا سال‌ها از قبول واحد پول جدید سر باز می‌زنند. 

۵ ـ احتمال کاهش درآمدهای صادراتی

یکی از معایب این طرح کاهش درآمدهای صادراتی به دلیل افزایش پول ملی است. 

۶ ـ خنثی بودن اجرای این طرح

بسیاری از کار‌شناسان بر این باورند که حذف صفر در متغیرهای واقعی کاملا بی‌تأثیر است. آن‌ها می‌گویندف پول تنها ضریب تبدیل کالا به واحد پول است و اثری روی سرمایه‌گذاری، اشتغال و تورم ندارد، در حالی که مهمترین هدف از حذف صفر و تغییر واحد پولی مهار تورم است. 

پیشنهاد می‌‌شود پیش از اجرای سیاست صفرزدایی در کشور که می‌تواند به نتایج مثبت و خوبی منجر شود، باید کارهای زیر را انجام داد که برخی از آن‌ها پیش‌شرط بسیاری از فعالیت‌های اصلاحی به شرح زیر است: 

۱) ایجاد فضای رقابتی و عمیق کردن بازار‌ها
۲) محدود کردن قدرت قیمت‌گذاری عوامل اقتصادی
۳) انضباط و شفافیت در بودجه دولت و رفتار مالی دولت
۴) اصلاح نظام مالیاتی و کاهش وابستگی اقتصاد کشور و بودجه دولت به درآمد نفت
۵) محدود کردن فعالیت‌های نامولد و تثبیت نسبت مبادلات مرتبط و نامرتبط با تولید ناخالص داخلی
۶) ایجاد نظام مدیریت اصلاح قیمت و نظارت بر تغییرات قیمت
۷) نظارت بر اعطای اعتبار و بازدریافت وام‌های معوقه
۸) انضباط پولی

این کارها، پیش‌شرط بسیاری از اقدامات اصلاحی به شمار می‌روند و تا هنگامی که درباره آن‌ها اندیشه نشود، نمی‌توان به موفقیت هر نوع اصلاحاتی امیدوار بود.